معنای پیغام و پسغام‌های ترامپی در آستانه ۱۳ آبان
چهار ماه پس از حمله امریکا و رژیم صهیونیستی به تأسیسات هسته‌ای ایران، نشانه‌هایی از تلاش واشینگتن برای بازگرداندن مسیر بحران به زمین دیپلماسی دیده می‌شود.
فقط چند روز مانده به ۱۳ آبان، روزی که در کمپین رویارویی ایران با امریکا جایگاهی نمادین دارد، گزارش‌های غیر رسمی از تلاش‌های دولت ترامپ برای احیای دیپلماسی با ایران خبر می‌دهند. سخنگوی دولت، دریافت پیغام و پسغام‌ها از طریق وزارت خارجه را تأیید کرده ولی حالا، حتی عباس عراقچی، وزیر خارجه هم می‌گوید که شرایط برای مذاکره فراهم نیست و چیزی که امریکایی‌ها در جنگ به دست نیاوردند، از راه مذاکره به دست نخواهند آورد.
چهار ماه پس از حمله امریکا و رژیم صهیونیستی به تأسیسات هسته‌ای ایران، نشانه‌هایی از تلاش واشینگتن برای بازگرداندن مسیر بحران به زمین دیپلماسی دیده می‌شود. بر اساس گزارش یورونیوز و بغداد الیوم، عمان پیامی از سوی دولت ترامپ برای تهران منتقل کرده که شامل «پیشنهاد ازسرگیری مذاکرات غیرمستقیم» بوده است. بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، در کنفرانس گفت‌وگوی منامه گفته که «نادیده گرفتن تعامل سازنده با ایران مشکلات منطقه را حل نمی‌کند، بلکه آن را تشدید می‌کند.» او تأکید کرده که مسقط همچنان آماده میزبانی از گفت‌و‌گو‌های تهران و واشینگتن است؛ نقشی که عمان در سال‌های گذشته نیز چند بار بر عهده داشته است. سخنگوی دولت ایران تأیید کرده که وزارت خارجه «پیام‌هایی برای از سرگیری مذاکرات دریافت کرده»، هرچند درباره جزئیات آن توضیح بیشتری نداده است. برخی منابع دیپلماتیک از احتمال گفت‌و‌گو‌های جدید در سطح کارشناسی با میانجیگری عمان یا قطر سخن گفته‌اند ولی تکذیب خبر سفر برنامه‌ریزی‌نشده عباس عراقچی به مسقط از سوی منابع رسمی در تهران، نشان می‌دهد که مرحله کنونی چیزی بیش از «پیغام و پسغام» نیست. وال‌استریت ژورنال نیز گزارش داده که «هیچ پیشرفت ملموسی» در مسیر مذاکره دیده نمی‌شود.
در واشینگتن این نگاه در حال تقویت شدن رو به تکامل است که دولت ترامپ بایستی آنچه را در رویارویی نظامی با ایران به دست آورد، به ویژه بعد از شرایط آتش‌بس در غزه، در میدان دیپلماسی تکمیل کند، نگاهی که ریشه در نگاه کلاسیک به دیپلماسی دارد. صنم وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در چتم هاوس می‌گوید: «دستاورد رئیس‌جمهور ترامپ در ارائه مرحله اولیه طرح بیست ماده‌ای خود، گامی مهم در جهت پایان دادن به جنگ غزه است... با این حال، برای دستیابی به موفقیتی پایدارتر، دولت ترامپ باید دامنه دیپلماتیک خود را گسترش دهد. این دولت نمی‌تواند تلاش‌های خود را فقط به مسیر اسرائیل و فلسطین محدود کند. بن‌بست با ایران، که از زمان جنگ ۱۲ روزه ژوئن حالت رکود پیدا کرده، اکنون بر هرگونه تلاشی برای دستیابی به صلح منطقه‌ای گسترده‌تر سایه افکنده است.»
همزمان، تاکتیک ابهامی که تهران بعد از جنگ ۱۲ روزه دنبال کرده و بعد از فعال‌سازی اسنپ‌بک تشدید شده در کنار گزارش‌های غیر رسمی درباره شروع مجدد برنامه هسته‌ای ایران، اشتهای دولت امریکا برای شروع مجدد دیپلماسی با ایران را تشدید می‌کند. صنم وکیل می‌گوید: «ایران ممکن است به دنبال بازسازی برنامه هسته‌ای خود، پرورش گروه‌های نیابتی جدید و تقویت روابط دیرینه خود باشد. تهران در حال حاضر به دنبال ایجاد بازدارندگی و بازسازی دفاع هوایی خود برای آماده شدن برای رویارویی احتمالی بیشتر با اسرائیل است.» ترامپ در هفته‌های بعد از جنگ ۱۲ روزه گفته بود که عجله‌ای برای توافق با تهران ندارد ولی ظاهراً حرکت‌های تاکتیکی که تهران شروع کرده، دولت ترامپ را برای ارسال پیغام و پسغام‌ها به ایران به تکاپو انداخته است. مدیرکل آژانس برای چندمین مرتبه گفته که خواستار توافق با ایران برای دسترسی به سایت‌های هسته‌ای آسیب‌دیده است ولی به نظر می‌رسد در تهران موضع رسمی همچنان در ابهام نگه داشتن واشینگتن با نشان دادن عدم تمایل به مذاکره است.
مقامات ایرانی می‌گویند که جنگ نه‌تنها باعث تغییر محاسبات تهران نشده بلکه انسجام داخلی را افزایش داده است. عباس عراقچی گفته که «ایران آماده گفت‌و‌گو برای رفع نگرانی‌ها درباره برنامه هسته‌ای خود است، اما هر طرحی باید منصفانه و متوازن باشد و تحریم‌های ظالمانه لغو شود». او در تازه‌ترین موضع‌گیری خود، در گفت‌و‌گو با الجزیره با لحنی صریح گفت: «ما تمایلی به مذاکرات مستقیم با واشینگتن نداریم، اما می‌توانیم از طریق مذاکره غیرمستقیم به توافق برسیم.» وزیر خارجه تأکید کرده که ایران درباره برنامه موشکی خود مذاکره نخواهد کرد و کنار گذاشتن غنی‌سازی اورانیوم نیز «هرگز در دستور کار نیست». عراقچی با اشاره به فشار‌های نظامی اخیر امریکا گفت: «نمی‌توانیم غنی‌سازی را متوقف کنیم، و آنچه با جنگ به دست نیامده، با سیاست هم داده نخواهد شد.» از نگاه تهران، احیای دیپلماسی در شرایطی که همزمان سیاست تحریم و تهدید ادامه دارد، نه نشانه تغییر راهبرد واشینگتن بلکه تاکتیکی موقت برای بهره‌برداری سیاسی از فضای پساجنگ است. ظاهراً این بار در آستانه سالگرد ۱۳ آبان، هر پیغام تازه‌ای از واشینگتن به تهران، قرار است معنایی فراتر از دیپلماسی پیدا کند.
دیدگاه تان را بنویسید