فرمول جدید تعیین دستمزد کارگران در سال ۱۴۰۵ با استناد به نرخ تورم، سبد معیشت خانوار و تبصره ۲ ماده ۴۱ قانون کار اعلام شد. جلسات کمیته مزد به‌زودی آغاز می‌شود و چانه‌زنی سه‌جانبه برای تعیین حقوق سال آینده در جریان است.

 فرمول تعیین دستمزد کارگران در سال ۱۴۰۵ چگونه طراحی شده است؟

فرمول تعیین دستمزد کارگران در ایران بر پایه سه مؤلفه اصلی استوار است:

1. نرخ تورم رسمی اعلام‌شده توسط مرکز آمار ایران یا بانک مرکزی

2. سبد معیشت خانوار کارگری شامل اقلام خوراکی و غیرخوراکی

3. تبصره ۲ ماده ۴۱ قانون کار که بر تأمین حداقل معیشت تأکید دارد

این مؤلفه‌ها در جلسات کمیته مزد توسط سه ضلع اصلی—نمایندگان کارگری، کارفرمایی و دولت—مورد بررسی و چانه‌زنی قرار می‌گیرند.

 سبد معیشت کارگران؛ مبنای چانه‌زنی برای حقوق ۱۴۰۵

سبد معیشت، هزینه‌های ماهانه یک خانوار متوسط کارگری را شامل می‌شود. این سبد به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود:

• اقلام خوراکی: شامل نان، برنج، گوشت، تخم‌مرغ، لبنیات، روغن، میوه و سبزیجات

• اقلام غیرخوراکی: شامل مسکن، حمل‌ونقل، آموزش، درمان، پوشاک، انرژی و ارتباطات

در سال‌های اخیر، به‌دلیل افزایش قیمت گوشت قرمز، این قلم با تخم‌مرغ جایگزین شده و سهم مواد غذایی کاهش یافته است.

 دستمزد کارگران و چالش هزینه مسکن در سبد معیشت

بخش مسکن بیشترین سهم را در سبد معیشت دارد. اما اختلاف نظر میان نمایندگان کارگری و کارفرمایی درباره کف، میانگین و سقف اجاره‌بها باعث پیچیدگی در محاسبات می‌شود. نرخ‌های اعلام‌شده توسط مرکز آمار ایران گاهی با واقعیت بازار فاصله دارند و در برخی موارد غیرقابل دسترس هستند.

 تأثیر نرخ تورم بر دستمزد کارگران در سال آینده

نرخ تورم رسمی یکی از مؤلفه‌های اصلی در تعیین دستمزد است. اما چالش اصلی اینجاست که:

• نرخ تورم اقلام خوراکی در برخی مناطق بسیار بالاتر از میانگین کشوری است

• نرخ تورم اعلام‌شده گاهی با تجربه واقعی خانوارها همخوانی ندارد

• برخی نرخ‌ها مربوط به فروشگاه‌های خاص هستند و قابل تعمیم نیستند

 چرا جلسات کمیته مزد درباره دستمزد کارگران طولانی می‌شود؟

در جلسات کمیته مزد، هر یک از سه ضلع اصلی جدول جداگانه‌ای از سبد معیشت ارائه می‌دهند. این جدول‌ها بر اساس گزارش‌های رسمی تنظیم می‌شوند اما اعداد آن‌ها متفاوت است. برای مثال:

• نمایندگان کارگری بر کف واقعی بازار تأکید دارند

• نمایندگان کارفرمایی به نرخ‌های رسمی و قابل کنترل استناد می‌کنند

• دولت تلاش می‌کند میان این دو دیدگاه تعادل برقرار کند

 تبصره ۲ ماده ۴۱ قانون کار؛ ستون فقرات تعیین دستمزد کارگران

این تبصره تأکید می‌کند که حداقل دستمزد باید:

• متناسب با نرخ تورم باشد

• هزینه‌های زندگی یک خانوار متوسط را پوشش دهد

• بدون تبعیض و با رعایت عدالت اجتماعی تعیین شود

 آیا دستمزد کارگران واقعاً حداقل است؟

یکی از انتقادات جدی نمایندگان کارگری این است که حداقل دستمزد در عمل به حداکثر دستمزد تبدیل شده است. تولیدکنندگان در پاسخ به افزایش قیمت‌ها، دستمزد کارگران را عامل اصلی معرفی می‌کنند، در حالی که:

• دستمزد فقط یک‌بار در سال افزایش می‌یابد

• قیمت مواد اولیه و دلار روزانه تغییر می‌کند

• سهم دستمزد در بهای تمام‌شده کالاها کاهش یافته است

 سهم دستمزد کارگران در قیمت نهایی کالاها چقدر است؟

با رشد قیمت دلار و مواد اولیه، سهم دستمزد در قیمت تمام‌شده محصولات صنعتی و غیرصنعتی به‌شدت کاهش یافته است. این موضوع نشان می‌دهد که افزایش دستمزد کارگران تأثیر محدودی بر تورم دارد، اما همچنان به‌عنوان یکی از عوامل گرانی معرفی می‌شود.

 زمان آغاز جلسات تعیین دستمزد کارگران برای سال ۱۴۰۵

بر اساس روال سال‌های گذشته، جلسات کمیته مزد از آبان‌ماه یا آذرماه آغاز می‌شود. این جلسات تا اسفندماه ادامه دارد و در نهایت شورای عالی کار رقم نهایی حداقل دستمزد را تصویب و اعلام می‌کند.

 مقایسه دستمزد کارگران در سال‌های گذشته

 تحلیل اقتصادی: آیا افزایش دستمزد باعث تورم می‌شود؟

کارشناسان اقتصادی معتقدند که افزایش دستمزد در صورتی که با رشد بهره‌وری همراه باشد، الزاماً منجر به تورم نمی‌شود. اما در شرایطی که تولید کاهش یابد و نقدینگی افزایش یابد، فشار تورمی محتمل است. در حال حاضر، سهم دستمزد در تورم کمتر از سهم دلار، انرژی و مواد اولیه است.

 منابع خبری معتبر برای استناد

• خبرآنلاین – فرمول تعیین دستمزد ۱۴۰۵

• آخرین خبر – چالش‌های تعیین حقوق کارگران

• اقتصاد آنلاین – آغاز چانه‌زنی شورای عالی کار

• مهر – گزارش نماینده کارگری درباره سبد معیشت